Nova bregt
3: Gedichten van Brecht.
Zeven dagen lang schrijf ik elke dag een verhaaltje over een boek dat op een bepaald moment in mijn leven belangrijk is geweest. Vandaag dag 3: Bertolt Brecht: Gedichte.
24 jaar was de Duitse schrijver Brecht toen hij de eerste strofe van het gedicht &#;Vom armen B.B.&#; (over de arme B.B.) schreef:
Ich, Bertolt Brecht bin aus den schwarzen Wäldern
Meine Mutter trug mich in die Städte hinein
als ich in ihrem Leibe lag. Und die Kälte der Wälder
wird in mir bis zum meinem Absterben sein.
Ik was ook 24 toen ik in Utrecht dramaturgie ging studeren. Het was en als vanzelfsprekend kwam ik in het Instituut op de Drift te staan voor de boekenkast met werk van de schrijver Bertolt Brecht. Die had in de eerste helft van de vorige eeuw geëngageerd `ingrijpend theater` geschreven en geregisseerd. Daarvan getuigden toneelstukken, toneeltheorieën en de meer persoonlijke gedichten.
Ik verdronk me in zijn boeken. Ik laafde me aan zijn taalbehandeling, aan zijn Bijbelkennis en hoe hij die tegendraads gebruikte. Ik herkende de authentieke taalkracht en probeerde in de chaos van zijn dramaturgische ideeën een lijn te ontdekken, waar ik iets mee kon.
Later kwam er naast al die bewondering ook verbazing. Over die merkwaardige Brecht, die in zijn theater probee
Bertolt Brecht ging tegen zijn zin naar de DDR
Tijdens zijn eerste rendez-vous met Marianne Zoff, zijn latere echtgenote, deed zij hem in bad. Brecht stonk, en niet zo’n klein beetje ook. Het badderen ging niet van harte: ‘Die Hälfte reicht! Die Hälfte reicht!’ schreeuwde Brecht het uit, terwijl Zoff hem waste. Brecht heeft het air van de grote-communistenvriend wiens theaterstukken en gedichten het morgenrood dichterbij moesten brengen. In zijn nieuwe biografie van Bertold Brecht nuanceert Jan Knopf dat aspect van zijn werk. Uiteraard bekritiseerde Brecht in zijn theater de uitwassen van het kapitalisme, maar hij deed dat veel minder vanuit een zuiver marxistisch oogpunt dan men ons na de Tweede Wereldoorlog heeft willen doen geloven. Knopf denkt vooral dat Brechts staatsburgerschap van de DDR heeft bijgedragen aan de eenzijdige interpretatie van zijn werk. Maar Brecht emigreerde in allesbehalve vrijwillig naar het oostblok. Het liefst was hij in Zwitserland gebleven, aan de westelijke kant van het IJzeren Gordijn. Daar was hij echter tot persona non grata verklaard. De DDR ontving hem niet bepaald met open armen. Walter Ulbricht gaf de pers de opdracht het werk van Brecht te negeren. Pas na het succes van Der Kaukasische Kreidekreis bij de Pariser G
Bertolt Brecht was een ziekelijke man volgens Stephen Parker
Zoals menig scheppend kunstenaar – Andy Warhol, Wolfgang Amadeus Mozart – heeft het er alle schijn van dat ook Bertolt Brecht in zijn kinderjaren aan reumatische artritis leed. De artistieke betekenis van dat biografische gegeven moeten we niet overdrijven. Tot aan het midden van de twintigste eeuw en de toepassing van antibiotica was reumatische artritis een veel voorkomende kwaal, die veelal gepaard ging met carditis en chorea minor. Ook die aandoeningen had Brecht onder de leden. De artsen stelden bij het ziekelijke kind een vergroot hart vast. De medische rampspoed staalden Brecht van jongs af aan in de overtuiging dat hij niet oud zou worden. Hij had gelijk. Brecht bezweek op jarige leeftijd aan de gevolgen van de auto-immuunziekte.
Gedurende zijn hele leven klaagde Brecht in zijn dagboeken over zijn haperende lichaam. Hij tekende nauwgezet kortademigheid en hartritmestoornissen op, als een cardiogram van zijn dagelijkse bestaan. “What is remarkable is his capacity to turn abject physical weakness into peerless artistic strength, arrhythmia into the rhythms of poetry, chorea into the choreography of drama,” merkt zijn jongste biograaf Stephen Parker op. Bertolt Brecht. A Literary Life is “a magisterial biogr
Bertolt Brecht
Eugen Berthold Friedrich (Bertolt) Brecht (Augsburg, 10 februari – Berlijn, 14 augustus ) was een Duits toneelschrijver, dichter, regisseur en literair criticus. Brecht heeft een grote invloed gehad op het theater in Duitsland en is de grondlegger van het episch theater. Bij episch theater wordt het publiek meer aangesproken op het verstand dan op de emotie en worden technieken gecreëerd om de afstand tussen het publiek en de personages te brengen. Voor zijn tijd was dit een heel vernieuwend begrip. Zijn bekendste werk is de Driestuiversopera.
Brecht was actief in de tijd van het Weimarrepubliek, het Duitsland van ná de Eerste Wereldoorlog. Brechts theaterstukken was erg politiek en Brecht zelf hing ook het communisme aan. Toen Adolf Hitler in aan de macht kwam, vluchtte Brecht met zijn familie en vrienden naar Denemarken. Communisten werden namelijk door de nazi's als vijanden gezien. Later zou hij wonen in Zweden, Finland en in vertrok hij via Rusland naar de Verenigde Staten. Hier woonde hij in Santa Monica, nabij Hollywood. Aangezien Brecht communist was, werd hij na de Tweede Wereldoorlog door de Amerikanen als vijand gezien. In moet hij voor de commissie tegen communisme komen, maar de eerste dag na zijn verhoor verhuisd hij naar Zwitserland. Eige
de. Zijn werk werd teruggebracht tot aangename satire, geschikt voor het amusement van degenen die erdoor op de korrel werden genomen; zijn gedichten opgevoerd als algemeen menselijke solidariteitsliederen.
Zelf formuleerde Brecht rare theorieën over toneel en opera. Toneel moest ‘vervreemden’, dat wil zeggen de toeschouwers niet in staat stellen zich met de hoofdrolspelers en hun problemen te identificeren. Zijn ‘episch theater’ was er slechts op gericht te laten zien hoe de wereld in elkaar zat. Nog harder ging Brecht tekeer tegen de ‘kulinarische Opera’, waarvan onderwerp en muziek tegemoet kwamen aan de emotionele en culturele behoeften van het publiek. Dat zou juist mores geleerd moeten worden!
Sinds John Fuegi's biografie van Brecht, The Life and Lies of Bertolt Brecht weten wij dat Tucholsky indertijd helemaal gelijk had met zijn vraag: ‘Het is van Brecht? Maar wie heeft het dan geschreven?’ Dat waren zijn vriendinnen die er geld noch eer aan overhielden. Van de hedendaagse (niet zelden vrouwelijke) Brecht-liefhebbers krijgen die nu te horen: dan hadden jullie maar beter uit moeten kijken. De liefhebbers van juist die delen van het verzameld werk (ooit twintig delen bij Suhrkamp Verlag - in de nieuwe editie zijn d