Biografie harry kuitert
Harry Kuitert verdient een toegankelijker biografie
Harry Kuitert is ongetwijfeld een van de belangrijkste naoorlogse gereformeerde theologen van Nederland. En een van de meest omstreden. Vandaag verschijnt een lijvige biografie over hem: &#;Spreken over boven&#;.
De biografie is grotendeels van de hand van godsdienstsocioloog en journalist Gert Peelen. Maar helaas overleed hij voordat het boek af was. Petra Pronk maakte het werk af. Het is een dik boek geworden. Nu valt er over Kuitert, inmiddels 92 jaar, heel wat te vertellen. Geboren in als jongen in een Fries gereformeerd gezin tot hoogleraar ethiek aan de VU in en uiteindelijk de theoloog die God vaarwel zegt.
God als mensenwerk
Die ontwikkeling in Kuiterts denken staat al aangekondigd in zijn dissertatie uit ‘Elk menselijk spreken is menselijk, ook het menselijk spreken over God’, schrijft hij daarin. Later samengevat in de oneliner: ‘Alle spreken over boven komt van beneden, ook de uitspraak dat iets van boven komt.’ Ergens anders samengevat als: ‘Eerst waren er mensen, toen goden en toen pas God.’ Oftewel God is een bedenksel van de mens.
Al in zijn jeugd toen hij vanwege de Tweede Wereldoorlog ondergedoken zat, debatteerde hij met zijn ouders per brief over geloofskwesties. Zijn leven lang is Kuitert het debat b
Harry Kuitert () had geen angst voor de dood
Bang voor de dood was hij niet, theoloog Harry Kuitert, die vrijdag op jarige leeftijd is overleden. “Het geeft me weemoedige gedachten, dat ik het allemaal moet achterlaten, maar dat moet ik al zolang”, zei hij vorig jaar in een interview met Advalvas.
“Het verlies is altijd voor de nabestaanden”, aldus Kuitert. “Zelf weet je er niks meer van. Dát is een grote troost. Je weet niets meer en je zult ook nooit meer iets weten. Heerlijk!”
Volgens Kuitert zijn mensen bang gemaakt voor de dood. “Dat neem ik de religies, met name de christelijke religie, kwalijk. Daardoor is de dood een soort mythologische figuur geworden met een zeis die je kop afhakt, terwijl het meer is als een plant die vergaat. Ik lees altijd uit het Oude Testament voor: ‘Gelijk het gras is ons kortstondig leven.’ De mens is als gras. Hij bloeit even, verdort en vergaat dan.”
Los zand
De bijbel is altijd een bron van inspiratie gebleven en de kerk heeft hij nooit verlaten, maar geloven in God deed hij niet meer. “Ik neem niemand zijn geloof af, maar wel de redeneringen erachter. Je kan gewoon nagaan dat het niet klopt en dat dat prachtige gebouw dat de kerk is, op los zand is gebouwd”, zei hij tegen Advalvas.
Kuitert werd 92 jaar geleden geboren in een gerefo
Spreken over boven
Biografie Harry Kuitert: &#;Het instituut kerk gaan we ontdooien&#;
Recensie van Gert J. Peelen: Spreken over boven. Harry Kuitert, een biografie.
De schrijver
Gert Peelen was journalist en godsdienstsocioloog. Hij overleed in , voor hij dit boek kon afronden. Petra Pronk, die Kuitert meermalen interviewde over zijn boeken vanaf , schreef het boek zo goed mogelijk af.
Thematiek
Harry Kuitert (92) is typisch iemand van wie je op een biografie zit te wachten. Al in schreef collega-theoloog Hendrikus Berkhof dat Kuitert “in de Gereformeerde kerken en daarbuiten tot een symbool, een leus, een strijdkreet, een schietschijf is geworden.” Kuitert is zijn leven lang een controversiële theoloog geweest. In de Gereformeerde kerken was hij de eerste theoloog die zeer openlijk en consequent ‘moderne’ theologische inzichten doorvoerde en populariseerde. Stapje voor stapje komt in zijn werk niet de openbaring van God, maar de menselijke ervaring centraal te staan. Voor veel mensen was hij een held die gelovigen bevrijd heeft van de theologische dwang die gold in het strakke keurslijf van de gereformeerde orthodoxie. Voor een minstens zo grote groep was hij echter een afvallige, een consequente afbreker die je de zekerheden afnam en voor wie je bang was.
Kui
Wim Berkelaar
De theoloog H.M. (‘Harry’) Kuitert is gestorven. Ik heb zijn werk lang genegeerd. Kuitert was eens een overtuigd predikant in de gereformeerde kerken (synodaal) en verloor pas laat en langzaam zijn geloof. Hij legde van dat verlies rekenschap af in boeken die sterk bekritiseerd werden door protestantse theologen en ‘gewone’ gelovigen, hoewel hij ook veel bijval kreeg van andere gelovigen die twijfelden aan de geharnaste geloofswaarheden waarmee ze in hun jeugd waren groot gebracht. Ik volgde de ‘strijd om Kuitert’ zijdelings maar die strijd liet me koud. Ik las Anton Constandse, Pieter Geyl, W.F. Hermans, Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir en Albert Camus. Figuren die, bij alle verschillen, al jong vrijdenkers waren. Waarom deed Kuitert, jonger dan alle genoemden, er dan zo lang over om (naar een term van hemzelf) in ‘open zee’ te geraken? Het antwoord is tweeledig: hij kwam uit de sterk verzuilde gereformeerde wereld en is zelf lang in de ban gebleven van de theologische constructies, die hij een voor een zou gaan ontmaskeren als ‘menselijk, al te menselijk’.
Het was de socioloog Gert J. Peelen (foto), die mijn interesse voor Kuitert deed ontwaken. Op 7 maart organiseerde het Historisch Documentatiecentrum aan de Vrije Universiteit een congres
Spreken over boven
Najaar , Harry Kuitert houdt een van zijn vele spreekbeurten voor een kerkelijk publiek. Student Geert Mak ziet ‘notoire querulanten met gladde brilcreemharen’ zich verdringen voor de interruptiemicrofoon. Luidkeels protesterend tegen Kuiterts &#;nieuwlichterij&#; beroepen zij zich op de band die zij nog zeggen te hebben met de VU, hún VU, de Vrije Universiteit. ‘Onwaarachtig’, oordeelt Mak. ‘Men zit met de brokken, doordat de achterban jarenlang van begrijpelijke en eerlijke voorlichting verstoken is geweest.’ Alleen Kuitert doet niet mee met het pappen en nathouden, meent Mak. En hij ‘is misschien wel de beste, deze avond!’ Het slot van de bijeenkomst is voorspelbaar: ‘We eindigen. Weer een psalm. Het gezang daalt neer als een meiregen. [&#;] De mensen stromen weg, vrouwen druk pratend, het manvolk een verse sigaar in ’t hoofd. Buiten is het donker en droog.’ De zegetocht die Kuitert zal maken, van wolf in schaapskleren tot bestsellerauteur, is nog maar net begonnen. Deze biografie schetst de ontwikkeling van een theoloog en ethicus die de protestantse wereld en theologie ingrijpend zal veranderen. Een boeiend geschreven portret van een fenomeen en een tijdperk.
Gert J. Peelen, godsdienstsocioloog en journalist, werkte jaren lang als bladenmaker en was r