Rousseau ideeën
P. Kralt | Historische filosofieën
Vestdijk schreef De filosoof en de sluipmoordenaar in oktober Het verhaal speelt zich af in de zomer en het najaar van De jonge Voltaire is bezig aan een biografie over de Zweedse koning Karel XII, een génre dat hij gekozen heeft, omdat hij van het ‘toneel’ af wilde en een boek, dat hem hoofdbrekens kost, omdat de historie onwilliger blijkt dan hij vermoedde. Hij komt toevallig in aanraking met kolonel Siquier, die zichzelf in een koortsaanval beschuldigd heeft van de moord op de vorst, vier jaar geleden, in de loopgraven bij Frederikshald gepleegd. De kolonel, voor wie Voltaire een onmiddellijke sympathie voelt, verschaft hem nogal wat inlichtingen, al is van zijn mededelingen voor de schrijver alleen de visie op de gebeurtenissen echt belangrijk. De verloofde van de militair, de Zweedse gravin Oxenstierna, aan wie Voltaire een bezoek brengt, pleit bij de auteur voor een apologie: zij wil met Siquier trouwen, maar zij wil ook, dat diens naam gezuiverd wordt. Overigens niet voor haar zelf, maar als een compromis-gebaar tegenover haar eisende broer, een voor de rest tamelijk timide mannetje. Voltaire is schrander genoeg om te begrijpen, dat het verzoek in feite van de kolonel komt.
De filosoof, aanvankelijk
De filosoof en de sluipmoordenaar
Historische roman over Voltaire die een biografie schrijft over de Zweedse koning Karel XII. Deze zou zijn vermoord door een sluipmoordenaar of een vijandelijke kogel vanuit Noorse stellingen bij een belegering.
Onlangs berichtte de BBC over deze tot nu nog steeds niet opgeloste kwestie.
"In De filosoof en de sluipmoordenaar figureert een merkwaardige schilder, Holm genaamd. Hij is portretschilder, maar kopieert alleen naar bestaande schilderijen. Zijn kopieën hebben de merkwaardigheid, dat de schilder ze onvoltooid aflevert. Hij kan ze niet voltooien; hij zou ze dan, zoals hij verklaart, moeten signeren met de naam van zijn voorganger, terwijl het schilderij toch zijn schepping is. In de figuur van Holm en in zijn werk ligt de kern van de problematiek van de roman. De filosoof en de sluipmoordenaar geeft een beeld van de pogingen die Voltaire (hij heeft zojuist de dramaturgie verlaten voor de geschiedschrijving) in het werk stelt, om achter de waarheid van de toedracht van de moord op Karel XII te komen. Zijn pogen mislukt. Waardoor? Men kan stellen - en de roman laat die verklaring toe - dat het verstand - en Voltaire wil rationeel te werk gaan - niet in staat is, elke waarheid te achterhalen, elk probleem al redenerend op te losse
Candide
Voltaire
Dernier enfant d'un riche notaire, Voltaire fait ses études chez les Jésuites et fréquente la haute société libertine. A la suite d'une altercation avec le Chevalier de Rohan, il s'exile en Angleterre où il découvre la philosophie de Locke (). Il partage ensuite la vie de Mme du Châtelet, puis rentre à Paris où il mène une carrière de courtisan avant de tomber en disgrâce. De à , il voyage à la cour de Berlin et se brouille avec Frédéric II. Enfin, en , il s'installe à Ferney, sur la frontière franco-helvétique et en compagnie de Mme Denis, il règne sur un millier d'âmes, se fait agriculteur, architecte, fabricant de montres et de bas de soie. En , il revient à Paris: le peuple de la capitale l'accueille avec un tel enthousiasme que certains historiens voient dans cette journée du 30 mars la première des "journées révolutionnaires".
On le croyait dramaturge; de nos jours, son théâtre est oublié mais il nous reste lettres, un Dictionnaire philosophique et une trentaine de contes. Il nous reste son intelligence, son ironie, sa rosserie, sa générosité et sa fantaisie. Maître de l'humanisme, il a collaboré à l'oeuvre de civilisation par sa lutte contre toutes les oppressions, au nom du bien-être, de la justice et de la libre pensée.
Haat tegenover de katholieke kerk
Voltaire werd tijdens zijn driejarige ballingschap in Engeland beïnvloed door de deïstische werken van John Locke en Isaac Newton. Veel verlichtingsfilosofen plaatsten politiek boven religie. Voltaire gaf duidelijk blijk van een haat tegenover de katholieke kerk. In 'Candide' () hekelde Voltaire alle vormen van orthodox christendom en ontkende hij het bestaan van een goede almachtige God. Dit weerhield de Pruisische koning Frederik de Grote () er niet van om Voltaire uit te nodigen aan zijn hof. Frederik had veel respect voor de contemporaine filosofie en gaf weinig om religie. "Hij was een tolerant heerser omdat hij alle godsdiensten absurd vond," concludeerde Michael Collins.Filosofie
"Terwijl rond nieuwe stromingen in de filosofie door de rijke en moderne klassen werden overgenomen, kwam het christendom steeds meer onder vuur te liggen. Voor veel Europese leiders was het gedachtegoed van de verlichting aantrekkelijk, omdat het seculier was en daardoor meer macht kon krijgen over de katholieke en protestante kerken." In Europa stonden de heersers van Frankrijk, Spanje en het Heilige Roomse Rijk de paus geen gezag meer toe. Zij leidden liever zelfVoltaire en de Verlichting: de goden zelf zijn mans genoeg.
Gepubliceerd in:
de Volkskrant 30 mei
Zelfmoordenaars sterven roemloos en anoniem, al hebben we natuurlijk ook Socrates en Herman Brood. Nog zo’n uitzondering was Marc-Antoine Calas, wiens aanvankelijk toch weinig heroïsche zelfdoding door een bizarre samenloop van omstandigheden uitliep op een van de meest vermaarde overwinningen van de Franse Verlichting.
De depressieve jarige Marc-Antoine verhing zich op 13 oktober in de stoffenwinkel van zijn vader en de gevolgen van die op zich reeds tragische daad waren rampzalig voor de protestantse familie waartoe hij behoorde. Want op straat beschuldigde men het gezin ervan hem te hebben vermoord, omdat hij heimelijk tot de katholieke kerk zou hebben willen toetreden. Vader Jean Calas werd achter gesloten deuren ter dood veroordeeld. Nadat de autoriteiten de oude man vol water hadden gegoten, hem blootsvoets door de straten hadden gejaagd met een strop rond zijn nek, hem op een rad hadden gebonden en met een ijzeren staaf zijn ledematen hadden gebroken, hierin bijgestaan door de gebeden van een goed katholieke priester, wurgden ze hem en verbrandden ze zijn lichaam om ten slotte zijn as op de wind uit te strooien. De rest van de familie werd opgesloten of verbannen, a