Ontelbare enkelvouden dr a mankes-zernike 1887-1972 een biografie
Zernike, Anne (1887-1972)
© DVN, een project van Huygens ING en OGC (UU). Bronvermelding: Froukje Pitstra, Zernike, Anne, in: Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. URL: https://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/Zernike [08/09/2017]
ZERNIKE, Anne (geb. Amsterdam 30-4-1887 – gest. Amersfoort 6-3-1972), eerste vrouwelijke predikant van Nederland. Dochter van Carl Friedrich August Zernike (1859-1922), schoolhoofd en pedagoog, en Antje Dieperink (1859-1932), onderwijzeres. Anne Zernike trouwde op 30-9-1915 in Schoterland (tegenwoordig gemeente Heerenveen) met Jan Mankes (1889-1920), kunstschilder. Uit dit huwelijk werd 1 zoon geboren.
Anne Zernike werd geboren als oudste van zeven kinderen in een onderwijzersgezin. De ouders hadden allebei wiskunde gestudeerd. Haar vader was hoofd van een lagere school in Amsterdam en een gezaghebbend pedagoog, haar moeder had voor het huwelijk ook voor de klas gestaan. De kinderen kregen een vrije en in religieus opzicht vrijzinnige opvoeding. Het moet een bijzonder gezin zijn geweest: haar zus Elisabeth (1891-1982) werd een gewaardeerd romanschrijfster, haar broer Frits (1888-1966) zou in 1953 de Nobelprijs voor natuurkunde krijgen. Volgens Elisabeth, die in 1927 een artikel met jeugdherinneringen
Leven, werk en gedachtegoed van Anne Mankes-Zernike
NIKOLAJ BIJLEVELD –
De Doopsgezinde gemeente De Knijpe heeft de eer de eerste Nederlandse vrouwelijke predikant in Nederland te hebben benoemd. In het plaatsje dat tegenwoordig De Knipe heet, tegen Heerenveen aan gelegen, werd in 1911 Anne Zernike (1887-1972) beroepen. Ze zou hier slechts vier jaar werkzaam zijn, maar voor de predikante zouden het belangrijke jaren zijn, zo wordt duidelijk uit het boek Ontelbare enkelvouden. Dr. A. Mankes-Zernike (1887-1972). Een biografie die Froukje Pitstra schreef over deze opmerkelijke vrouw.
Het was in meerdere opzichten wel een hele stap voor de jonge theologe Anne Zernike om vanuit Amsterdam naar Friesland te verhuizen. Natuurlijk speelde de fysieke afstand een rol. Haar eerste preekbeurt in Bovenknijpe was nog een romantische ervaring. Eerst had ze vanuit Amsterdam de trein naar Heerenveen genomen en overnachtte ze samen met een vriendin in een hotel. Beide vrouwen namen zondagochtend de tram richting Gorredijk en moesten het laatste stuk naar de kerk lopen. Ze genoten van de wandeling langs de vaart en bewonderden het landschap. De doopsgezinde gemeente was al enige tijd vacant en had een lijst met kandidaten voor het predikantschap. Zij was echter zeer onder de indruk
Welverdiend maar braaf portret van eerste vrouwelijke predikant van Nederland
Froukje Pitstra: Ontelbare enkelvouden. Dr. Anne Mankes-Zernike (1887-1972). Een biografie. Meinema, 479 blz. euro34,50.
****
De schrijfster
Friezin Froukje Pitstra (1977) is historica en theologe en onderzoekt aan de Universiteit voor Humanistiek de geschiedenis van het ouder worden. Daarnaast is ze redacteur bij het Tijdschrift voor Biografie. Afgelopen zomer promoveerde ze in Groningen op de biografie van Anne Mankes-Zernike, waarvan dit boek de licht bewerkte handelseditie is.
De thematiek
Als u al iets over Anne Zernike weet, dan is het waarschijnlijk dit: ze was in 1911 de eerste vrouwelijke predikant van Nederland, bij de doopsgezinde gemeente in het Friese Bovenknipe, alwaar ze kunstschilder Jan Mankes leerde kennen. Toen ze in 1915 trouwden, was dat meteen het einde van haar ambt als dominee. Want een vrouw op de kansel, alla. Maar een getrouwde vrouw? Nee. Heel erg blijkt ze dat ontslag trouwens niet te hebben betreurd: het pasgetrouwde stel verhuisde fluks naar het zoveel bruisender Den Haag, waar een geleerde Hollandse vrouw en een kunstenaar beter aan hun culturele trekken hoopten te komen dan in een veendorp bij Heerenveen.
Pitstra weet veel meer interessants over Zernike t
Op aanvraag verzorg ik lezingen rondom het leven en werk van Anne Mankes-Zernike, de eerste vrouw in het predikambt, maar vooral vrijzinnig mens en beschouwer van haar tijd (1887-1972). Lezingen kunnen bijvoorbeeld worden toegespitst op thema's als: vrede & vrijheid, feminisme & de rol(len) van vrouwen, haar oorlogsjaren (WO I en II, in Den Haag & Rotterdam), universele religie en vrijzinnigheid. Ook een lezing over de bijzondere relatie van kunstenaar Jan Mankes en predikante Anne Zernike behoort natuurlijk tot de mogelijkheden. Elke lezing wordt voorzien van veel fotomateriaal en natuurlijk schilderijen
Bekijk hier de prachtige documentaire over dr. Anne Mankes-Zernike, getiteld: 'Om it leauwen en de sinnigens' (Om het geloof en de eigenzinnigheid, vrij vertaald: 'Vrijheid in geloof en gedachten').
Script en regie: Annet Huisman
Camerawerk en de montage: Ismaël Lotz
Vind hier meer over de relatie tussen kunstenaar Jan Mankes & predikante Anne Zernike:
Volg Anne Mankes-Zernike online via: https://www.facebook.com/Anne-Mankes-Zernike-181422641935821/
Froukje Pitstra Ontelbare enkelvouden
Dr. Anne Mankes-Zernike (1887-1972); een biografie
Levenbeschrijving van de eerste vrouwelijke predikant in Nederland.
Non-fictie
Nederlands | 479 pagina's | Uitgeverij Meinema, Zoetermeer | 2014
Gedrukt boek