Wat is een intellectuale biografie
Wat een boek, van Whitebook, filosoof-psychoanalyticus aan de Columbia University Center in New York. Het is niet louter biografie. De levensbeschrijvingen zijn accuraat en levendig, maar de meerwaarde ligt in het adjectief van de titel, intellectual.
De auteur exploreert twee belangrijke enigma’s in Freuds werk. Het eerste thema is: hoe komt het dat Freud een minimale rol toeschrijft aan de moederfiguur, in het bijzonder de pre-oedipale moeder? Juist die afwezigheid stelt haar aanwezig. Dit heeft te maken met de drie eerste levensjaren van Freud himself en de relatie met zijn moeder in het bijzonder. Het idyllische beeld van ‘mein goldener Sigi’ klopt niet. Voor Freud was die periode in feite traumatisch: spanningen tussen de ouders, het vroegtijdige overlijden van zijn jongere broer Julius, financiële problemen, een depressieve en afwezige moeder, het plotse verdwijnen van zijn geliefde Kinderfrau, … Freud heeft deze traumatische periode nooit kunnen assumeren. Ook niet in zijn oeuvre.
Het tweede thema is ‘the break of tradition’. Freud profileerde zich als een verlichtingsdenker. Zijn ontdekking, de psychoanalyse, ziet hij als een bekroning hiervan. Whitebook spree
Mozes. Hij liet het zich aanleunen, leek die identificatie zelfs gerechtvaardigd te vinden. A.W.F. Idenburg, een prominent partijgenoot en goede vriend van Kuyper: ‘Omdat hij eraan gewend is om Gods werk als het zijne, en zijn werk als Gods werk te beschouwen.’ De historicus Jan Romein, die hem ‘de klokkenist der kleine luyden’ noemde, formuleerde het later zo: ‘Kuyper en de weinigen, die zijn als hij, hébben geen overtuiging: de overtuiging heeft hén. Kuyper was een bezetene, “ziende op het gebod, blind voor de uitkomst”.’
Die blinde overtuiging dat hij een heilige missie te vervullen had en zijn ijdelheid maakten dat hij feilloos een publiek kon bespelen. Daarbij combineerde Kuyper de retoriek van de dominee met een bijna rooms aandoend gevoel voor theater. Nederland moest gered worden uit de klauwen van ongeloof en revolutie. Een hele opdracht, wat Kuyper graag benadrukte door parallellen te trekken met bij zijn gehoor overbekende verhalen uit het Oude en Nieuwe Testament en uit de vaderlandse geschiedenis. De strijd- en oorlogsmetaforen waren niet van de lucht.
Hoezeer de bijbel ook waarschuwde tegen hovaardigheid, bescheidenheid was niet Kuypers stetkst ontwikkelde eigenschap. Hij presteerde het zelfs om een
Nieuwe biografie over Titus Brandsma: ‘Hij was veel meer dan een heilige’
Titus had eigenlijk een leerstoel Marialogie gewild, lezen we in uw biografie. Die kwam er niet. Is er opnieuw reden zo’n leerstoel te bepleiten?
‘In die leerstoel kwam voor Titus alles samen. Maria was voor hem een van de voornaamste bronnen voor zijn geloof, dat voor hem toont dat het goddelijke in ons leeft, en dat het onze inzet is het goddelijke geboren te laten worden en je te verbinden met de mensen om je heen, met wat je kunt doen voor de samenleving. Voor Brandsma was interessant dat de Maria-devotie van onderop kwam, van de mensen zelf, en niet werd opgelegd als klerikaal systeem. Gedrevenheid alleen door een systeem of ideologie is precies waar Titus zich tegen keerde. De gedrevenheid is alleen waardevol indien ze van binnenuit komt. Daarom was Titus gekant tegen ideologieën, van welke kant ook, vaak alleen nog met geweld op te leggen. Dat maakte hem tot een tegenstander van het nationaalsocialisme. Voor Titus was ook daarom Maria zo belangrijk, als tegenwicht van de opgelegde idealen. Ze bood hem de inspiratie om in verzet te komen. In zijn handelen was hij eerder pedagoog dan filosoof. Al zijn journalistieke arbeid was ook om te verkondigen, ook daarom zijn inzet voor scholen en biblio
Jaap van Heerden &#; Fascinaties. Een intellectuele biografie
Op 8WEEKLY: Intellectueel getob op het hoogste niveau
Wetenschapsfilosofie: voor een select academisch gezelschap het hoogste van het hoogste, maar niet direct iets dat bij het grote publiek de harten sneller doet kloppen. Misschien dat het woord daarom niet voorkomt op de flap van Fascinaties, een kleine verzameling essays van Jaap van Heerden. Terwijl het de perfecte, achteloze kennismaking vormt met de wetenschapsfilosofie.
Jaap van Heerden is hoogleraar psychologie en de essays verschenen eerder in het AMC Magazine. Maar met ziekenhuizen of geneeskunde hebben ze niets te maken, ze handelen over psychologie, filosofie, cultuur, over de dagelijkse omgang tussen mensen, over taal, onderwijs, pseudowetenschap en alles daar tussenin.
Nieuw gevoel
De korte stukken kunnen zelfs dienen als voorbeeld van hét essay. Met verwondering observeert Van Heerden de wereld om daar onbevangen vragen over te stellen. Altijd vanuit een persoonlijke fascinatie, vandaar titel en ook ondertitel: &#;Een intellectuele autobiografie&#;.
Vijfendertig jaar geleden hield ik mij bezig met de vraag of de psychologie een nieuw gevoel kon ontdekken. Een ontdekking waar de kranten op de voorpa