Brahman atman
biografie: J.A. der Mouw
Johan Andreas Dèr Mouw [Westervoort – Den Haag ] wijsgeer en dichter
Dèr Mouw studeerde klassieke talen te Leiden, promoveerde in en was daarna leraar te Doetinchem, tot een conflict over zijn ondogmatische theorieën hem in naar Den Haag deed verhuizen, waar hij zich als privéleraar vestigde.
Hij was van protestantse afkomst, maar had zich al in zijn studietijd afgewend van alle dogmatiek, zowel godsdienstig als wijsgerig. O.a. in Kritische studies over psychisch monisme en nieuw-Hegelianisme () keerde hij zich met grote felheid tegen Bolland. Hij verwierp elk metafysisch stelsel als een in kennistheoretisch opzicht ontoelaatbare grensoverschrijding.
Omstreeks deed zich een ommekeer in zijn denken voor: de eigen, steeds als het enig reële erkende, geest beleed hij nu onder inspiratie van de Indische mystiek als deel van de alleen in geloof te ervaren, alle tegenstellingen in zich verenigende Algeest. Als auteur noemde hij zich van toen af Adwaita (de niet-meer-twee-zijnde). Hij schreef een groot aantal gedichten, vooral sonnetten, waarin zijn vreugde om de gevonden eenheid, zijn levenservaring en grote cultuurkennis, zijn verfijnde zintuiglijkheid en zijn hoogst persoonlijk taalgebruik zich met elkaar verbonden tot een poëzie van een ge Het werk van Johan Andreas Dèr Mouw ( &#; ) kent sinds jaar en dag een trouwe schare bewonderaars. Het hogere nastreven maar het dagelijkse er niet om laten – beroemd in de zinnen: ‘Ik ben Brahman. Maar we zitten zonder meid’ – is blijkbaar van alle tijden. Voor Marjoleine de Vos is de manier waarop Dèr Mouw het verlangen naar het hogere in het bestaan nergens ‘soft’ maar juist zo aards maakt, aantrekkelijk. Zij kiest daarom voor de lichte, vertellende kant van deze dichter. Kent iemand dat gevoel: ’t is geen verdriet, Je voelt je kind en oud; je denken ziet Je denkt: Nooit was het anders; tot mijn Wezen Tot zekerheid je twijfel opgeheven, ISBN De filosoof en dichter Johan Andreas Dèr Mouw () is weer in de actualiteit opgedoken. De filosoof is dood, de dichter is springlevend. Bewijs van dat laatste is Mijn taalorkest, de bloemlezing die Jan Kuiper van Dèr Mouws gedichten maakte. En het eerste wordt duidelijk uit het standpunt dat in Alleen in wervelende wereld, de eerste serieuze Dèr Mouwbiografie wordt ingenomen. Dat beide boeken door dezelfde uitgever gelanceerd worden, zal wel geen toeval zijn. Een aanwinst is het zeker want Dèr Mouws poëzie staat als een huis uit de negentiende eeuw dat nog steeds luxueus en zeer bewoonbaar blijkt. &#; Huygens ING - Amsterdam. Bronvermelding: H. van der Hoeven, 'Mouw, Johan Andréas der ()', in Biografisch Woordenboek van Nederland. URL: [] Mouw, Johan Andréas der (bekend onder de naam Dèr Mouw) filosoof en dichter onder ps. Adwaita (Westervoort - 's-Gravenhage ). Zoon van Jacobus Cornelis der Mouw (oorspronkelijk Dermauw, naamswijziging in Der Mouw bij Besl. Arr. Rb. R'dam ingeschreven in Bev. register), zonder beroep, en Anna Elisabetha Zillinger. Sinds gehuwd met Hendrika Wijnanda van Enst; geen kinderen, wel een in aangenomen pleegdochter Teuntje Vink, van wie naamswijziging in Hetty Hanna der Mouw geregeld werd bij kb nr. 34 en Besl. Arr. Rb. 's-Gravenhage In zijn helaas slechts fragmentarisch uitgegeven biografie van Dèr Mouw roept H. Redeker een zeer suggestief beeld op van diens jeugdjaren: het dorpje Westervoort bij Arnhem dat zijn geboorteplaats was, de vader, een aarzelende figuur, een kleine rentenier die een weinig krachtige indruk maakte naast zijn doortastende vrouw, het stellige christendom dat de kinderjaren begeleidde. Binnen een jaar na de geboorte van hun zoon (eerder was al een dochtertje gekomen) verhuisden de ouders naar Zwolle, waar de vader als verzekeringsagent zijn financiël
’t is geen geluk, geen menging van die beiden;
’t hangt over je, om je, als wolken over heiden,
stil, hoog, licht, ernstig; ze bewegen niet.
door alles, wat scheen je van God te scheiden.
’t Is, of een punt tot cirkel gaat verwijden;
’t is, of een cirkel punt wordt en verschiet.
ben ’k al zo lang van sterflijkheid genezen.
Je weet: Niets kan mij deren; ik ben Hij.
zo hang je als eeuwig boven je eigen leven:
je bent de wolken en je bent de hei.J.A. Dèr Mouw
Auteur Tekst In Jaar Albert Verwey ‘Dr. J.A. Dèr Mouw Gest. 8 Juli ’ In: De Beweging. Jaargang 15 Albert Verwey ‘Boeken, menschen en stroomingen’ In: De Beweging. Jaargang 15 J.D. Bierens de Haan en A.C.S. de Koe ‘Leestafel.’ In: Onze Eeuw. Jaargang 19 Menno ter Braak ‘Dat ben jij’ In: Kaiser Otto III. Ideal und Praxis im frühen Mittelalter Menno ter Braak ‘Dat ben jij’ In: Afscheid van domineesland Victor E. van Vriesland ‘Inleidende Aanteekening’, ‘[Tweede jaargang, No. 5]’ In: Forum. Jaargang 2 H.H.J. Maas ‘Adwaika's verzen door Hr. Herman H.J. Maas’ In: Dietsche Warande en Belfort. Jaargang Jef Suys ‘Bonae litterae’ In: De Nieuwe Stem. Jaargang 3 Menno ter Braak ‘Twee dichtertypen’ In: Verzameld werk. Deel 5 [tijdschrift] Nieuwe Stem, De ‘Ex libris’ In: De Nieuwe Stem. Jaargang 4 H.A. Gomperts ‘Barricade’ In: Libertinage. Jaargang 2 J.C. Bloem ‘Johan Andreas Dèr Mouw (Adwaita)’ In: Verzamelde beschouwingen Menno ter Braak ‘Dat ben jij’ In: Verzameld werk. Deel 1 Hans Redeker &ls Poëzie
BOEKEN NR. 9, OKTOBER
Biografie en bloemlezing uit het werk van een taalvirtuoos: De wervelende wereld van Johan Andreas Dèr Mouw
door Bart Vonck
Het zou wellicht niet misstaan Dèr Mouw te vergelijken met Guido Gezelle (); beiden zijn even poëtisch, even spiritueel (ook in de religieuze - en de erotische - betekenis), even springlevend in hun virtuoze teksten. Als je Dèr Mouws lange en formeel perfecte gedicht ‘DAT ben jij’ leest (45 pagina’s in de nieuwe bloemlezing!), en daarin het belang van de natuurbeschrijving (alleen al dat vaak opduikende ‘hagedisje&rsq Mouw, Johan Andréas der ()